Verkiezingsprogramma’s 2025: Zo kijken partijen naar sociaal ondernemen

Op 29 oktober gaat Nederland opnieuw naar de stembus. Een belangrijk moment, want de nieuwe coalitie en het regeerakkoord die daaruit volgen bepalen de koers voor de komende jaren. In hoeverre staat sociaal ondernemerschap op de radar van politieke partijen? Wij doken in de verkiezingsprogramma’s en zetten de belangrijkste inzichten voor je op een rijtje.

Support voor sociaal ondernemen

De benoeming en ondersteuning van sociaal ondernemerschap in verkiezingsprogramma’s is van groot belang. Politieke erkenning vergroot de zichtbaarheid van sociaal ondernemers, opent deuren naar passende wetgeving en financiering en stimuleert reguliere bedrijven om maatschappelijker te ondernemen. De analyse van de verkiezingsprogramma’s laat duidelijke verschillen zien in hoe partijen sociaal ondernemerschap positioneren. Volt benoemt sociaal ondernemerschap expliciet en ziet het als motor voor zowel economische groei als maatschappelijke impact:

‘Sociaal ondernemerschap is een bewezen en krachtige manier om economische groei en een positieve maatschappelijke impact te realiseren’ (Verkiezingsprogramma Volt, p. 54).

Ook de ChristenUnie gebruikt de term sociale ondernemingen. Andere partijen gebruiken verwante termen. Zo spreekt D66 over een gelijk speelveld voor ondernemers die maatschappelijk ondernemen zodat private winsten niet ten koste gaan van het publieke belang. En het CDA benadrukt hoe bedrijven die niet alleen gericht zijn op winst maken, maar ook een maatschappelijke bijdrage leveren, onderdeel zijn van onze sterke economie.

Toch is er ook sprake van opvallend stilzwijgen. Dat partijen als GroenLinks-PvdA en Partij voor de Dieren nauwelijks aandacht besteden aan sociaal ondernemerschap is teleurstellend. Juist omdat hun waarden, zoals duurzaamheid, inclusiviteit en een eerlijke economie, zo sterk aansluiten bij de praktijk van sociale ondernemingen. Dit benadrukt hoe belangrijk het is dat we samen zichtbaar maken hoe sociaal ondernemerschap kan bijdragen aan zulke idealen.

Sociaal en duurzaam inkopen wint terrein

Jaarlijks gaat er ruim honderd miljard euro om in aanbestedingen van de overheid. Als de overheid het eigen inkoopbeleid inzet voor maatschappelijke transities, kan dat een enorme stimulans zijn voor duurzame en sociale ondernemingen. Hier zetten we ons als Social Enterprise NL al jarenlang voor in en inmiddels groeit de aandacht bij politieke partijen.

De PvdD, CU, CDA en D66 benoemen dat de overheid een voorbeeldfunctie heeft als het gaat om aanbesteden. Zo benadrukken zij, samen met GL-PvdA, Volt, SGP, NSC en BBB, dat de overheid niet alleen de laagste prijs, maar ook maatschappelijke waarde moet laten meewegen in het aanbestedingsbeleid.

‘Overheden en semi-overheidsorganisaties geven het goede voorbeeld door honderd procent groen, eerlijk en diervriendelijk in te kopen. (…) Verantwoord inkopen wordt de norm. Overheden besteden publiek geld groen en rechtvaardig, en stimuleren daarmee (kleine en middelgrote) bedrijven die duurzaam en eerlijk ondernemen.’ (Verkiezingsprogramma PvdD, p. 66)

Ook bij partijen waar dit in voorgaande verkiezingen nog niet op de agenda stond, zoals VVD en BBB, zien we dat inkoop als een belangrijk en daadkrachtig instrument wordt gezien voor het creëren van maatschappelijke waarde. Dat is een trendbreuk vergeleken met eerdere programma’s, omdat deze partijen inkoop voorheen met name als prijsefficiënt inrichtten. Een mooi resultaat van onze lobby dus!

Waar staan we in het BVm proces?

Een passende rechtsvorm is van grote waarde voor sociaal ondernemerschap. Met de BVm krijgen sociaal ondernemers de erkenning en herkenning die zij verdienen, wordt hun maatschappelijk missie juridisch geborgd, krijgen zij toegang tot passende financiering, wordt de juridische structuur minder complex en ontstaat er een gelijk speelveld in de relatie met de overheid.

Al sinds 2013 pleiten we daarom voor invoering van de BVm. Het voorstel heeft meerdere keren in het regeerakkoord gestaan, is al eens ter consultatie voorgelegd en voormalig minister van Economische Zaken Dirk Beljaarts heeft toegezegd dat er een tweede consultatieronde komt. Toch vinden we in de verkiezingsprogramma’s helaas nauwelijks iets terug over de BVm. Alleen D66 raakt het thema, door te wensen dat:

‘(…) het makkelijker wordt om een rechtsvorm van de onderneming te kiezen die goed aansluit bij de doelen van de ondernemer.’ (Verkiezingsprogramma D66, p. 54)

De beloofde voortgang in het proces blijft met de val van het Kabinet uit. En dat terwijl het draagvlak breed is en de urgentie telkens opnieuw wordt bevestigd. Sociaal ondernemers wachten al veel te lang. Daarom blijven we druk houden op de politiek, nu en in de formatieperiode, om de BVm eindelijk in te voeren.

Inclusief en toekomstbestendig

Duurzaamheid, circulariteit, inclusiviteit op de arbeidsmarkt, bewonersinitiatieven, lokaal ondernemerschap en eerlijke prijzen krijgen in veel verkiezingsprogramma’s aandacht.

‘Wij staan voor een inclusieve arbeidsmarkt waar iedereen mee kan doen. (…) We ondersteunen werkgevers bij het faciliteren van banen voor mensen met een beperking.’ (Verkiezingsprogramma GL-PvdA, pp. 70-71)

Hoewel politieke partijen deze onderwerpen in hun verkiezingsprogramma’s niet direct koppelen aan sociaal ondernemerschap, tonen sociaal ondernemers juist hoe deze maatschappelijke ambities in de praktijk gerealiseerd kunnen worden. Zij laten dagelijks zien hoe dit werkt: van circulaire bedrijven die grondstoffen hergebruiken tot initiatieven die mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt duurzaam aan werk helpen. Deze thema’s staan al op de agenda, de volgende stap is om sociale ondernemingen ook als deel van de oplossing te erkennen en te betrekken bij beleid en besluitvorming.

Maatschappelijk verdienvermogen

Veel politieke partijen benadrukken het belang van het verdienvermogen van Nederland en spreken daarbij hun steun uit voor het mkb. Daarbij gaat het echter vooral over economische groei, terwijl maatschappelijke ontwikkeling onderbelicht blijft in de discussie. Wel pleit het CDA ervoor om binnen de Maatschappelijke Kosten-Batenanalyse ook te kijken naar investeringen met een onrendabele maatschappelijke top die in de toekomst brede welvaart kunnen opleveren.  Sociaal ondernemerschap draagt bij een die brede welvaart en laat zien hoe ondernemende oplossingen waarde creëren voor zowel economie als de samenleving. Sociaal ondernemers versterken dus het maatschappelijk verdienvermogen van Nederland.

Samen zetten we sociaal ondernemen op de kaart

De verkiezingsprogramma’s bieden mooie aanknopingspunten, maar er is nog werk te doen. Dit is hét moment om sociaal ondernemen op de kaart te zetten en een plek te geven in het nieuwe regeerakkoord. Social Enterprise NL blijft zich hiervoor inzetten en nodigt leden uit om mee te doen. In onze toolkit vind je praktische handvatten om direct aan de slag te gaan: laat van je horen, nodig potentiële Kamerleden uit voor een werkbezoek en deel je inspirerende verhaal. Samen kunnen we ervoor zorgen dat sociaal ondernemen een duidelijke plek krijgt in de koers van de komende jaren.