De Lobby 2025: terugblik en waardevolle lessen

Vijf sociaal ondernemers ronden het trainingsprogramma De Lobby succesvol af! In vier trainingsdagen leren zij hoe je als sociaal ondernemer effectief invloed kunt uitoefenen op beleid en besluitvorming. Wat is lobbyen precies, waarom is het belangrijk voor sociaal ondernemen en hoe breng je jouw boodschap op het juiste moment bij de juiste mensen?  

In deze blog kijken we terug op De Lobby en delen we een aantal belangrijke inzichten uit het programma.

Welkom in De Lobby

De eerste trainingsdag staat in het teken van kennismaken met de wereld van lobbyen.  De deelnemers verkennen wat lobbyen betekent binnen het werk van een sociaal ondernemer en hoe zij vanuit hun maatschappelijke missie een concreet lobbydoel kunnen formuleren. Ze gaan hierover in gesprek met Femke Groothuis van The Ex’tax Project, een ondernemer met veel lobby ervaring. De belangrijkste inzichten van deze eerste sessie:

• De sociaal ondernemer als lobbyist is metaforisch vergelijkbaar met een triangel in een orkest. Klein, maar met een geluid dat opvalt en een eigen toon laat horen in het samenspel van overheid, markt en samenleving. Zo’n uniek geluid kan duidelijk hoorbaar zijn, zonder dat er enorme kracht achter zit. Onderschat dus niet de invloed die je als lobbyende sociaal ondernemer kan hebben.
• Begin met een duidelijk en haalbaar doel. Een sterke lobby begint met het vertalen van je maatschappelijke missie naar een concreet lobbydoel dat aansluit op overheidsbeleid. Het lobbydoel vormt een realistische tussenstap richting jouw uiteindelijke missie en beschrijft welke beleidsverandering je wilt bereiken, binnen welke termijn en wie daarover beslist.
• Extern onderzoek kan een enorme boost geven aan het realiseren van het lobbydoel. Als je een onderzoek kan laten uitvoeren door een externe partij die geen belangen heeft rond de uitkomst van het onderzoek, kan dat een enorme boost geven aan jouw lobby (indien de uitkomsten van het onderzoek jouw lobbydoel ondersteunen). Het verzamelen van (neutrale) bewijslast is belangrijk in een lobby.

Het programma van Social Enterprise NL heeft mij enorm geholpen mijn lobby zowel met meer structuur als met meer plezier aan te pakken.

Marieke – Energiebank

Mobiliseer je Lobby

Nadat de lobbydoelen scherp zijn geformuleerd, gaan de deelnemers op de tweede trainingsdag aan de slag met een stakeholderanalyse. Onder begeleiding van Kelly Groen en Marre Raymakers van De Lobbyleerlijn onderzoeken de sociaal ondernemers welke stakeholders relevant zijn voor hun lobby en hoe de stakeholders zich verhouden tot hun doelstellingen. Na een hapje eten volgt een gesprek met Charlotte van Wezel, partner bij Public Affairs kantoor Publyon. Met haar wisselen de ondernemers inzichten uit over processen van besluitvorming en de ins en outs van het vak. Een aantal inzichten van dag twee:

• Kies met welke stakeholders je in gesprek gaat. De meeste winst ligt bij stakeholders die invloed hebben, maar (nog) niet volledig overtuigd zijn. Zij staan vaak nog open voor nieuwe inzichten of argumenten en laten zich mogelijk overtuigen door jouw idee. Stakeholders die het volledig eens of oneens zijn met jouw lobby vragen doorgaans minder actieve lobby-inzet, omdat ze óf al aan jouw kant staan, óf de kans klein is dat ze hun mening aanpassen.
• Achter elk standpunt schuilt een belang. Meestal zit er een verschil tussen het publieke standpunt van een stakeholder (wat diegene naar buiten brengt) en diens onderliggende motivatie of belang. Door dat onderscheid te herkennen, krijg je beter inzicht in of een stakeholder een bondgenoot is of niet, en hoe je diegene het best kunt overtuigen van jouw doel.   
• Lobby is kunst, geen exacte wetenschap. Er is geen vaste formule, het vraagt gevoel voor timing, context en menselijk contact. Een lobbystrategie is nooit af en verandert mee met politieke ontwikkelingen. Het helpt om je plannen regelmatig te toetsen bij anderen, in gesprek te gaan met beleidsmakers en medestanders, en zo stap voor stap je aanpak te verfijnen.

Bouw je Lobby

Tijdens de derde sessie duiken de deelnemers dieper in de praktijk van politieke beïnvloeding. Met de Tweede Kamerverkiezingen van 2025 als actueel voorbeeld onderzoeken ze waar de verkiezingsprogramma’s haakjes bieden voor hun lobby. Jurgen Warmerdam, adviseur bij Trias Politica, geeft praktische tips over lobbyen in de nationale politiek en laat zien hoe beleids- en besluitvormingsprocessen in de praktijk verlopen. De belangrijkste leerpunten:

• Begrijp de levenscyclus van een issue. De beleidsvorming rond de oplossing van een probleem ontwikkelt zich in verschillende fasen. Van agendering en erkenning, naar beleidsformulering en uiteindelijk institutionalisering. Hoe eerder in het proces je meepraat, hoe groter de kans dat jouw perspectief wordt meegenomen in de oplossing. Nadat er eenmaal een besluit is genomen over het nieuwe beleid, is het moeilijk daar nog veranderingen in aan te brengen.  
• Een zinnetje in het regeerakkoord is de heilige graal. Het regeerakkoord bepaalt de koers voor de komende jaren. Een kleine formulering kan een groot verschil maken in politieke prioriteiten en budgetten. In de fase van de opzet van het regeerakkoord kan lobbyen dus van groot belang zijn. Denk vooruit: als jouw thema in één zin in het regeerakkoord zou kunnen staan, wat zou er dan letterlijk moeten staan?  
• Bouw je lobbystrategie, en houd vol. Lobbyen kost tijd, veel voorbereiding, doorzettingsvermogen en soms ook een beetje geluk. Een succesvolle lobby is zelden een rechte lijn. Door aan het begin een duidelijke strategie op te stellen, met  jouw doel, betrokken stakeholders, specifieke acties en je beoogede timing, creëer je houvast in het proces. Zo kun je doelgericht blijven werken en je boodschap levend houden, ook als resultaten nog even op zich laten wachten.

“Als je iets goed wil doen moet je er tijd en aandacht insteken. Het programma bracht helderheid, focus en de energie die nodig is om voorwaarts te bewegen”

David – Directeur Milieuwerk

Open je Lobby

De vierde en laatste dag van De Lobby staat in het teken van het aanscherpen van een kernboodschap. Tijdens de training van Frank Tillema van Maatschap voor Communicatie werken de deelnemers aan het formuleren van een helder en overtuigend verhaal. Ze ontdekken hoe je met focus, goede argumentatie en een duidelijke structuur jouw boodschap laat landen bij beleidsmakers, politici of andere stakeholders. De belangrijkste inzichten:  

• Focus werkt, kies één boodschap per keer. Wanneer je iemand ineens zeven ballen toewerpt, vangt diegene er vaak maar één. Precies zo werkt het met communicatie. Als je te veel informatie, ideeën en verhalen tegelijk vertelt, blijft er waarschijnlijk weinig hangen. Door te focussen op één duidelijke kern per contactmoment, vergroot je de kans dat jouw boodschap echt binnenkomt.  
• Denk vanuit het perspectief van de ontvanger. Een goede boodschap moet niet alleen gefocust zijn, maar ook relevant voor de ontvanger. Kan diegene jouw boodschap op dit moment goed ontvangen? Wil diegene dat eigenlijk wel? En wat kan diegene ermee doen? Door je boodschap te koppelen aan het belang en de context van de ontvanger, groeit de kans dat deze openstaat voor jouw voorstel en daar ook echt mee aan de slag gaat.
• Het messagehouse als stevige basis. Een messagehouse helpt om jouw lobbyboodschap helder en gestructureerd op te bouwen. In het dak staat je kernboodschap, compact en to the point. Daaronder, in de pilaren, zitten drie argumenten die jouw boodschap onderbouwen. En als fundament heb je het bewijs dat deze argument ondersteunt, zoals data, ervaringen of onderzoek. Zo’n gestructureerde boodschap geeft je lobby een sterke basis.

Ben je nieuwsgierig geworden, of is dit precies waar jij als sociaal ondernemer mee aan de slag wilt? Stuur dan een mail naar pien@social-enterprise.nl om aan te geven dat je geïnteresseerd bent – dan hoor je het als eerste wanneer er nieuwe data zijn.

Dit trainingsprogramma is mogelijk gemaakt door het ING Nederland Fonds.