Gemeenten zetten plannen voor sociaal ondernemen voort

Sociaal ondernemen krijgt steeds meer aandacht van gemeenten. Social Enterprise NL analyseerde vorig jaar de coalitieakkoorden en zag dat 15* van de 44 grootste gemeenten sociaal ondernemen hierin expliciet benoemen. Een jaar later zijn we benieuwd waar gemeenten nu staan met deze ambities.

Door Jorien van Lookeren Campagne (stagiair Social Enterprise NL tot juli 2019)

Met welke thema’s zijn gemeenten aan de slag gegaan? Zijn er trends zichtbaar? De inventarisatie is gebaseerd op recente beleidsplannen, raadsverslagen en gesprekken met beleidsmedewerkers en ondernemers.

Inkoop en arbeidsparticipatie vaak genoemd
6 van de 15 gemeenten rapporteren sinds de publicatie van de coalitieakkoorden over inkoop. Een trend lijkt het inzetten van de social return verplichting om inkoop bij sociale ondernemingen te stimuleren. Zo heeft de gemeente Den Haag als eerste gemeente een lijst openbaar gesteld met sociale ondernemingen waarbij bedrijven met een social return verplichting kunnen inkopen en zo (deels) voldoen aan de social return verplichting. Ook een groep gemeenten in Twente is hiermee bezig.

Meer dan de helft van de 15 gemeenten benoemen de bijdrage van sociaal ondernemers aan het scheppen van werk voor álle werkzoekenden. Zo staat in beleidsstukken van de Gemeente Nijmegen: ‘Als sociaal ondernemer draag je je steentje bij door het bieden van werkgelegenheid en het aannemen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het netwerk verbindt deze inclusieve ondernemers, en ondersteunt ook in deze trajecten.’

In een raadsverslag van de Gemeente Hengelo wordt de toegevoegde waarde van sociaal ondernemers als volgt beschreven: ‘Sociale ondernemingen zijn een middel om sociale uitsluiting te doorbreken. Enerzijds bieden deze ondernemingen diensten en producten aan voor de (deels niet koopkrachtige) vraag (marktfalen). Anderzijds bieden ze kansen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt.’

Bouwen aan een ecosysteem voor sociaal ondernemers
We zien een trend bij gemeenten, die met onafhankelijke organisaties werken aan het juiste klimaat voor sociaal ondernemers. Zo heeft Rotterdam dit jaar een onafhankelijke organisatie gelanceerd ter ondersteuning voor sociaal ondernemerschap. Voor goed agency Rotterdam bundelt en verbindt de krachten van ondernemers, fondsen, bedrijven en overheden, met als doel het streven naar meer maatschappelijke impact. Ook buiten de G4 gemeenten dragen externe organisaties bij aan verbetering van het ecosysteem voor sociaal ondernemers. Bijvoorbeeld de Stadsgarage in Haarlem.

Terugkerend thema in de relatie tussen gemeenten en sociaal ondernemers, is het aanspreekpunt binnen de gemeenten. Zo wordt in Haarlemmermeer gewerkt aan een aanspreekpunt voor sociaal ondernemers op het Ondernemersplein.

De maatschappelijke uitdaging centraal
Elke gemeente geeft op eigen wijze invulling aan de gemaakte plannen omtrent sociaal ondernemen. Een jaar na de bekendmaking van de coalitieakkoorden hebben 11 van de 15 gemeenten verdere ontwikkelingen over sociaal ondernemerschap gepubliceerd. De uitwerking en concretisering van de plannen varieert daarbij. Zo heeft Rotterdam een uitvoerige evaluatie opgesteld op het actieprogramma sociaal ondernemen en zijn ook Utrecht en Amsterdam bezig met nieuwe actieprogramma’s. Kleinere gemeenten plaatsen sociaal ondernemen onder brede thema’s als Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen of SROI.

De uitvoering van beleid is een doorlopende ontwikkeling. Deze inventarisatie is enkel een momentopname van de huidige situatie. Social Enterprise NL zal de ontwikkelingen van gemeenten blijven volgen en hierover waar relevant rapporteren.

Wil je meer weten over de samenwerking tussen sociaal ondernemers en de gemeente? Kom dan naar het Social Enterprise Overheidscongres: de maatschappelijke uitdaging centraal op 25 september in Amersfoort.

*13 op moment van schrijven, maar toen waren nog niet alle coalitieakkoorden bekend.